Pamiętam, jak jeszcze jako mała dziewczynka pomagałam mamie przygotowywać gotowaną babkę łaciatą na Wielkanoc. W kuchni unosił się zapach wanilii i kakao, a parujący garnek z wodą stał na kuchence, podczas gdy mama z uwagą układała formę do gotowania babki. To nie była zwykła babka – jej dwukolorowe wnętrze przypominało marmurkowy wzór, a każdy kęs był miękki, wilgotny i pełen smaku. Gotowana, nie pieczona – i właśnie to czyniło ją tak wyjątkową. Nie potrzebowała piekarnika, a mimo to była doskonale wypieczona i cudownie sprężysta. Dla wielu kobiet w Polsce, szczególnie tych wychowanych jeszcze w czasach, gdy piekarniki nie były standardem w każdej kuchni, to smak dzieciństwa i dowód na kulinarną zaradność naszych mam i babć.
Dziś ten przepis to nie tylko nostalgiczna podróż w przeszłość, ale też praktyczne rozwiązanie dla każdej kobiety, która szuka sprawdzonego, łatwego i efektownego deseru. Babka łaciata gotowana idealnie wpisuje się w tradycję wielkanocnych wypieków, ale równie dobrze sprawdzi się jako słodka przekąska do popołudniowej kawy. Jej wyjątkowa wilgotność, uzyskana dzięki parowaniu, oraz efektowny wygląd sprawiają, że każda porcja to małe dzieło sztuki. A co najważniejsze – zawsze wychodzi!
Składniki
Na babkę łaciatą (forma gotowana 16 cm × 18 cm):
- 250 g miękkiego masła (najlepiej niesolonego)
- 6 jajek (rozmiar L), białka i żółtka oddzielnie
- 2/3 szklanki cukru (ok. 160 g)
- 1 szklanka mąki pszennej (typ 500–550, ok. 150 g)
- 1 szklanka skrobi ziemniaczanej (ok. 180 g)
- 2 łyżeczki proszku do pieczenia (10 g)
- 4–5 łyżek mleka (ok. 50 g)
- 2 pełne łyżki kakao (ok. 40 g)
Zamienniki:
- Masło: można użyć margaryny bezmlecznej lub masła klarowanego
- Cukier: erytrytol lub ksylitol w tej samej proporcji
- Mleko: napój roślinny (sojowy, owsiany, kokosowy)
- Mąka pszenna: zamiana na orkiszową lub bezglutenową mieszankę uniwersalną
Krok po kroku
Krok 1
Masło utrzyj na puszystą masę razem z cukrem. Możesz użyć miksera na średnich obrotach, aż masa będzie jasna i kremowa.
Krok 2
Do masy maślanej dodawaj po jednym żółtku, cały czas miksując. Miksuj, aż wszystkie składniki dobrze się połączą.
Krok 3
W osobnej misce ubij białka na sztywną pianę ze szczyptą soli. Powoli wmieszaj pianę do masy maślanej – najlepiej szpatułką, delikatnie, aby nie stracić puszystości.
Krok 4
Wymieszaj obie mąki z proszkiem do pieczenia. Dodawaj je stopniowo do masy, naprzemiennie z mlekiem. Wymieszaj do uzyskania jednolitego ciasta.
Krok 5
Podziel ciasto na dwie równe części. Do jednej dodaj kakao i dokładnie wymieszaj.
Krok 6
Natłuść dokładnie formę do gotowanej babki. Nakładaj ciasto warstwowo: raz jasne, raz ciemne – tworząc efekt marmuru.
Krok 7
Przygotuj duży garnek z pokrywką – wlej do niego wodę do ok. 1/3 wysokości. Doprowadź do wrzenia. Formę z babką przykryj folią aluminiową lub pokrywką i umieść w garnku na specjalnej wkładce lub ściereczce (by nie dotykała bezpośrednio dna).
Krok 8
Gotuj na małym ogniu pod przykryciem przez ok. 60–70 minut. Sprawdź patyczkiem – jeśli wychodzi suchy, babka jest gotowa.
Krok 9
Wyjmij formę z garnka i pozostaw do przestudzenia. Ostrożnie wyjmij babkę z formy, gdy lekko przestygnie.
Dlaczego ten przepis działa
Dzięki gotowaniu na parze babka nie traci wilgotności, jak to bywa czasem przy pieczeniu. Maślana baza nadaje jej niezwykłej miękkości, a oddzielne ubijanie białek gwarantuje puszystość. Dwukolorowe ciasto nie tylko pięknie wygląda, ale też oferuje różne wrażenia smakowe – klasyczna wanilia i głęboka czekoladowa nuta tworzą doskonały balans.
Wariacje i wersje
- Klasyczna: opisana powyżej, z masłem i kakao.
- Bezglutenowa: zamień mąkę pszenną na bezglutenową mieszankę, a skrobię ziemniaczaną pozostaw.
- Fit: użyj erytrytolu zamiast cukru, masła klarowanego i mleka roślinnego.
- Rodzinna z dodatkami: do jasnej części dodaj wanilię, a do ciemnej – posiekane orzechy lub kawałki gorzkiej czekolady.
Wskazówki kulinarne
- Używaj składników w temperaturze pokojowej – masło i jajka nie powinny być prosto z lodówki.
- Gotowanie pod przykryciem zapobiega utracie pary i gwarantuje równomierne ugotowanie ciasta.
- Babki gotowane najlepiej wyjmować z formy po lekkim przestudzeniu – gorąca może się łamać.
- Jeśli chcesz mocniejszy smak kakao, użyj ciemnego holenderskiego.
Sposoby podania
Podaj babkę pokrojoną w grube plastry, oprószoną cukrem pudrem lub polaną lukrem cytrynowym. Na Wielkanoc możesz udekorować ją kolorowymi posypkami, listkami mięty lub małymi cukrowymi jajkami. W moim domu podawaliśmy ją z domowym kompotem z suszu albo mlekiem – to połączenie przypomina beztroskie dzieciństwo.
Praktyczne porady
- Formę możesz przygotować dzień wcześniej i przechować w lodówce.
- Jeśli nie masz formy do gotowanej babki, użyj szklanej miski z kominkiem – zabezpiecz ją folią.
- Zamiast kakao możesz użyć kawy rozpuszczalnej rozpuszczonej w odrobinie mleka.
- Dodaj odrobinę spirytusu lub ekstraktu migdałowego do ciemnej części – dla aromatycznego efektu.
Czas przygotowania: 20 minut
Czas gotowania: 60–70 minut
Całkowity czas: 1 godz. 30 min
Wartości odżywcze (na porcję)
- Kalorie: ok. 280 kcal
- Białko: 6 g
- Sód: 120 mg
- Tłuszcz: 17 g
- Węglowodany: 25 g
- Błonnik: 1 g
Najczęstsze błędy
- Zbyt szybkie gotowanie – zbyt duży ogień może przypalić spód i niedogotować środek.
- Niedokładnie natłuszczona forma – babka może przywrzeć.
- Zbyt mokra masa – za dużo mleka może spowodować zakalec.
- Nieprzykryta forma – para ucieka i ciasto się nie ścina prawidłowo.
Podsumowanie
Babka łaciata gotowana to połączenie tradycji i sprytu naszych mam. Bez piekarnika, z niewielu składników, a efekt – imponujący. Ten przepis to hołd dla kuchni, która nie potrzebuje luksusowych sprzętów, a bazuje na sercu i doświadczeniu. Wypróbuj go raz, a stanie się Twoim pewniakiem nie tylko na święta. A jeśli masz w domu formę po babci – czas ją odkurzyć i przywrócić do życia!
Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
P: Czy mogę przygotować to danie wcześniej?
O: Tak! Babkę można ugotować dzień wcześniej i przechowywać w lodówce, owiniętą folią.
P: Czym mogę zastąpić masło?
O: Można użyć margaryny roślinnej lub masła klarowanego.
P: Jak przechowywać resztki?
O: W szczelnym pojemniku w lodówce do 4 dni. Można też zamrozić porcje.
P: Czy można przygotować wersję bezglutenową?
O: Oczywiście! Zamiast mąki pszennej użyj bezglutenowej mieszanki do wypieków, a resztę składników pozostaw bez zmian.